به نقل از «فرارو»

شواهد عقب‌ماندگی تولید از رقبای منطقه‌ای

تاریخ انتشار: ۱۹ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۸۶۰۵۶۹

اعتماد نوشت: دو سال مانده به هدف‌گذاری «چشم‌انداز ۲۰ ساله ایران»، شاخص‌های اقتصادی در چه وضعیتی قرار دارند؟ در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله در افق ۱۴۰۴ آمده است: ایران کشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه. ۱۷ سال گذشته از زمانی که این سند به تصویب رسید، گذشته و حالا وضعیت بخش صنعت به عنوان پیشران این هدف‌گذاری چگونه است؟ رقبای اصلی ایران در منطقه، کشور‌های ترکیه و عربستان سعودی هستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از شروع اجرای سند چشم‌انداز تاکنون که حدود ۱۷ سال سپری شده و میزان رشد ارزش افزوده صنایع کارخانه‌ای ترکیه ۱۵۶.۴ درصد یعنی تقریبا ۲.۵ برابر و عربستان سعودی ۱۰۷.۵ درصد یعنی تقریبا دوبرابر شده است، اما ارزش افزوده صنایع کارخانه‌ای ایران، ۹۶.۴ درصد و نزدیک به دوبرابر شده است. این مقایسه گویای این حقیقت است که اندازه بخش صنعت ایران طی سال‌های اجرای سند چشم‌انداز نسبت به دو رقیب اصلی خود در منطقه، به‌طور نسبی کوچک‌تر و فاصله با ترکیه به مراتب بیشتر و تقریبا دست نیافتنی‌تر شده است.

فاصله‌ای که بیشتر می‌شود

بررسی روند ارزش افزوده صنایع کارخانه‌ای ایران و دو رقیب اصلی‌اش در منطقه یعنی ترکیه و عربستان نشان می‌دهد که از نظر اندازه بخش صنعت و میزان خلق ارزش افروده، رتبه ایران در بین کشور‌های حوزه سند چشم‌انداز یا منطقه از سال ۱۳۸۴ همزمان با شروع اجرای سند چشم‌انداز تا سال ۱۴۰۱ تغییری نکرده و ثابت مانده است و بعد از ترکیه و عربستان در رتبه سوم قرار دارد.

مطابق اطلاعات موجود، سال ۲۰۱۱ میلادی یا ۱۳۹۰ خورشیدی نقطه آغاز تشدید فاصله بین ایران با ترکیه و عربستان سعودی است و هر چه به جلوتر می‌آییم این شکاف بیشتر شده است. به گونه‌ای که میزان خلق ارزش افزوده صنعتی ایران در یک دهه از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ میلادی یعنی همزمان با دهه ۹۰ خورشیدی تقریبا در کانال ۶۰ میلیارد دلاری «فریز» شده است. دلایل مختلفی در این باره می‌توان ردیف کرد. تشدید تحریم‌های غرب همزمان با «کاغذپاره» خواندن آن‌ها توسط برخی جریان‌های سیاسی در کنار فقدان سیاست‌های مناسب ارزی و تجاری می‌تواند یکی از دلایل آن باشد.

در سال ۲۰۰۵ یعنی شروع اجرای سند چشم‌انداز، شکاف اندازه بخش صنعت ایران با عربستان ۶.۶ میلیارد دلار و ترکیه ۴۴.۷ میلیارد دلار بود. ۱۷ سال بعد، یعنی در سال ۲۰۲۲ یا ۱۴۰۱ فاصله ما با عربستان به ۱۸.۴ میلیارد دلار و با ترکیه به ۱۳۷.۴ میلیارد دلار رسید. هرچند، طی سه سال اخیر میزان خلق ارزش صنعتی در ایران رو به بهبودی قرار گرفته و وارد کانال ۷۰ میلیارد دلاری شده است، اما طی دو سال باقیمانده به افق سند چشم‌انداز یعنی سال ۱۴۰۴ بعید به نظر می‌رسد که بتوان از نظر اندازه بخش صنعت و جایگاه در بین کشور‌های حوزه سند چشم‌انداز یا منطقه، به رتبه‌ای بهتر از سوم دست پیدا کرد.

رتبه ۱۰ منطقه در سرانه ارزش افزوده

مقایسه سرانه ارزش افزوده تولیدات کارخانه‌ای کشور‌های حوزه سند چشم‌انداز در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۲۰ نشان می‌دهد، به ترتیب کشور‌های قطر، امارات، بحرین، کویت، عربستان، عمان، ترکیه، قزاقستان و اردن سرانه ارزش افزوده تولیدات کارخانه‌ای بالاتری نسبت به ایران دارند و ایران با وجود افزایش سرانه ارزش افزوده صنعتی از ۵۳۳.۶۷ دلار در سال ۲۰۰۵ به رقم ۶۷۵.۶۱ دلار در سال ۲۰۲۰ از جایگاه ۱۱ به ۱۰ ارتقا پیدا کرد و در واقع ظرفیت تولید بخش صنعت ایران طی این ۱۵ سال اخیر نتوانست در مقایسه با ۱۰ کشور اول مورد مقایسه، تحول جدی و چشمگیری را رقم بزند و تقریبا ثابت مانده است.

رتبه ۱۲ برای سرانه صادرات

در زیرشاخص سرانه صادرات تولیدات کارخانه‌ای نیز با وجود افزایش چشمگیر میزان سرانه صادرات صنعتی ایران از رقم ۹۹.۲۲ در سال ۲۰۰۵ به رقم ۴۶۲.۲۱ دلار در سال ۲۰۲۰ در مقایسه تطبیقی با کشور‌های حوزه سند چشم‌انداز فقط توانست دو پله صعود کند و از رتبه ۱۴ به ۱۲ برسد. در این بخش، کشور‌های بحرین، امارات، کویت، قطر، عمان، عربستان، ترکیه، قزاقستان، ارمنستان، اردن و گرجستان از سرانه صادرات صنعتی بالاتری برخوردار بودند و همانند شاخص سرانه ارزش افزوده صنعتی، تحول چشمگیری در ظرفیت تولید بخش صنعت ایران به‌طور نسبی رخ نداده است.

اتفاقی که نشان‌دهنده پایین بودن ظرفیت تولیدات صنعتی در سال‌های اخیر و کند یا متوقف شدن موتور خلق ارزش افزوده در بخش صنایع کارخانه‌ای ایران است. بررسی داده‌های سری زمانی نشان‌دهنده متوقف شدن میزان ارزش افزوده صنعتی ایران تقریبا حول رقم ۶۰ میلیارد دلار در یک دهه اخیر است. به عبارت دیگر میزان ارزش افزوده بخش صنعت ایران در سال ۲۰۲۰ یا ۱۳۹۹ تقریبا با رقم سال ۲۰۱۱ میلادی یعنی سال ۱۳۹۰ یکسان است.

افت اثرگذاری ارزش افزوده جهانی

شاخص اثرگذاری ارزش افزوده جهانی بیانگر سهم یک کشور در ارزش افزوده صنعت جهانی است که عملکرد نسبی یک کشور و تاثیر آن را در صنعت جهانی نشان می‌دهد. وضعیت سهم ایران در ارزش افزوده صنعتی جهانی در سال ۲۰۰۵ بعد از کشور‌های ترکیه و عربستان سعودی در رتبه سوم کشور‌های حوزه سند چشم‌انداز قرار داشت و در سال ۲۰۲۰ به دلیل افت ساختار تولید صنعتی، در جایگاه چهارم بعد از کشور‌های ترکیه، عربستان سعودی و مصر قرار گرفته است. سهم ایران در ارزش افزوده صنعتی جهانی از رقم حدود ۴۳ صدم درصد در سال ۲۰۰۵ به رقم ۴۲ صدم درصد کاهش یافته است. ثابت بودن میزان خلق ارزش در حوزه تولیدات کارخانه‌ای کشور طی یک دهه اخیر و افت ظرفیت‌های تولیدی به دلیل رشد منفی تشکیل سرمایه در اقتصاد ایران می‌تواند به آسانی موضوع کاهش سهم ایران در ارزش افزوده صنعتی جهانی را توجیه کند.

سهم صادرات صنعتی از تجارت ایران

شاخص سهم صادرات صنعتی در کل صادرات یک کشور بیانگر نسبت میزان تولید صنعتی به فعالیت‌های صادراتی است. با توجه به تحول ساختار تجاری کشور در دو دهه اخیر، سهم صادرات صنعتی ایران از حدود ۱۲ درصد در سال ۲۰۰۵ به حدود ۴۰ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش پیدا کرد و داده‌های بلندمدت نیز این ادعا را تایید می‌کند.

رتبه ایران در بین کشور‌های حوزه سند چشم‌انداز ۲۰ ساله از ۱۹ در سال ۲۰۰۵ به ۱۳ در سال ۲۰۲۰ ارتقا یافت. کشور‌های ترکیه، بحرین، گرجستان، اردن، پاکستان و ارمنستان بیش از ۷۰ درصد صادرات آن‌ها را صادرات صنعتی تشکیل می‌دهد و این سهم برای کشور‌های دارای منابع نفت و گاز مانند ایران، عربستان سعودی و قطر به دلیل بالا بودن صادرات نفتی به‌طور نسبی کوچک‌تر شده است.

منبع: فرارو

کلیدواژه: سند چشم انداز قیمت طلا و ارز قیمت موبایل کشور های حوزه سند چشم انداز ارزش افزوده صنعت اجرای سند چشم انداز تولیدات کارخانه ای سرانه ارزش افزوده ارزش افزوده صنعتی صنایع کارخانه ای ترکیه و عربستان عربستان سعودی اندازه بخش صنعت کشور های ترکیه بخش صنعت ایران سال ۲۰۰۵ سرانه صادرات صادرات صنعتی میلیارد دلار صنعتی ایران سال ۲۰۲۰

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۸۶۰۵۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دستاورد ۵میلیارد یورویی اکسپو ایران

  ایران در سال‌های گذشته علاوه بر حضور در نمایشگاه‌های خارجی در هفته جاری اقدام به برگزاری نمایشگاهی کرد تا تجار خارجی بتوانند توانمندی‌های تولیدی و صادراتی ایران را ببینند و از آن مطلع شوند. درباره این نمایشگاه گزارشی تهیه کرده‌ایم که جزئیات آن را در ادامه می‌خوانید. 
ششمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران همزمان با اجلاس ایران و آفریقا در نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار شد. در این نمایشگاه تجار ۱۰۰ کشور حضور داشتند و ۸۸ کشور علاوه بر تجار، مسئولان‌شان نیز از این توانمندی‌ها بازدید کردند. این نمایشگاه از سوی سازمان توسعه تجارت جمهوری اسلامی ایران در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران با معرفی محصولات و دستاوردها در حوزه‌های مختلف صنعتی و کشاورزی در هفت گروه کالایی از جمله صنایع غذایی، کشاورزی و شیلات، صنعت، فرش و صنایع‌دستی و گردشگری، دارو، تجهیزات پزشکی، آزمایشگاهی، محصولات شیمیایی، آرایشی و بهداشتی، صنعت ساختمان و خدمات فنی-مهندسی و پتروشیمی برگزار شد. حضور بیش از ۲۲۳۰ بازرگان، سرمایه‌گذار و تاجر از ۸۸ کشور جهان از دستاوردهای این نمایشگاه بود. آن‌طور که ‌مهدی ضیغمی، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران اعلام کرده حدود ۳ تا ۵ میلیارد یورو قرارداد تجاری در این نمایشگاه منعقد شده و این توافق‌ها در یک فرآیند یک تا دو ساله به قرارداد و ایجاد فرصت تجاری منجر می‌شود.از جمله نکات قابل توجه در این نمایشگاه رشد ۲۰ درصدی نسبت به بازدید و فضای نمایشگاهی بود. این نمایشگاه در ۱۷ سالن نمایشگاهی در متراژ ۵۰ هزار متر با حضور ۸۰۰ شرکت ایرانی برگزار شد که در این نمایشگاه شرکت‌ها و بازرگانان از کشورهای مختلف دنیا، حضور داشته و اقدام به مذاکره و برقراری تعاملات تجاری با بزرگ‌ترین برندهای صنعتی ایران در حوزه‌های صنعتی مختلف کردند. 
   
استقبال همسایگان
در نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی حضور تجار خارجی از کشورهای مختلف از جمله افغانستان، پاکستان، عراق، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، کشورهای آفریقایی، چین، روسیه و ... کاملا محرز است به‌طوری که به هر غرفه‌ای که مراجعه می‌کنید تعدادی از این افراد در حال گفت‌وگو با مسئولان غرفه هستند و به عبارتی فضای نمایشگاه در مقایسه با بسیاری از نمایشگاه‌هایی که تاکنون در این محل برگزار شده بسیار پرشور و زنده‌تر است.به گفته یکی از بازدیدکنندگان افغانستانی، ایران یکی از کشورهای مهم منطقه به لحاظ تجاری و سیاسی محسوب می‌شود، بنابر این تیم آنها از یک شرکت ساختمانی در افغانستان برای کسب اطلاعات در زمینه ساخت و ساز به ایران آمده است و گفت‌وگوهایی نیز با چند شرکت فعال ایرانی انجام داده‌اند.یک بازدید‌کننده از کشور تونس نیز گفت: برای بار اول است که به ایران آمده‌ام و وارد‌کننده تجهیزات کشاورزی هستم، دستاوردهای ایران در بخش‌های مختلف صنعتی برای من بسیار شگفتی‌آفرین است و امیدوارم بتوانم باز هم به ایران بیایم. از قبل شنیده بودم که ایران کشوری بزرگ و زیباست اما مشاهده آن چیز دیگری است.
   
تقاضای کشورهای آفریقایی و عربی برای خرید پنل خورشیدی از ایران
‌یک تولید کننده پنل خورشیدی در خصوص استقبال کشورهای مختلف از این تولید صنعتی در کشور گفت: همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد این نمایشگاه با استقبال بی‌نظیر مواجه شد.‌وی بیان کرد: مذاکرات زیادی در این نمایشگاه با تجار مختلف از کشورهای تونس، عمان، عراق، پاکستان، افغانستان داشته‌ایم و تجار این کشورها برای خرید پنل‌های خورشیدی از ما ابراز تمایل کرده‌اند.‌این فعال اقتصادی گفت: تولید‌کنندگان با چالش‌های بسیاری از جمله تحریم‌ها و محدودیت‌های ناشی از آن، تامین و تخصیص ارز، عدم همکاری گمرک برای ترخیص به موقع کالا و ... مواجهند که لازم است دولت این مسائل را رفع کند تا یک تولید کننده با خیال آسوده به تولید ادامه دهد.در نمایشگاه امسال یک تولید‌کننده تایر و تیوب موتورسیکلت گفت: اکسپو زمینه‌ای برای آشنایی کشورهای مختلف و همچنین کشورهای آفریقایی با صنایع ایران است از طرفی کشورهای آفریقایی نیز با توجه به دارا بودن مواد معدنی فراوان بسیار مورد توجه ما هستند اما به عنوان یک تولید‌کننده برای صادرات با چالش‌های بسیاری مواجه هستیم که یکی از آنها عدم ثبات در قیمت‌ها به دلیل تغییرات مداوم نرخ ارز و مواد اولیه است.یکی از زیرساخت‌های لازم برای حمل و نقل کالا بین ایران و آفریقا حمل بار از طریق کشتی است که در این زمینه شرکت کشتیرانی خطوط منظم کشتیرانی را راه‌اندازی کرده است و جالب این‌که حمل بار از محل کارخانه انجام می‌شود. اما با توجه به این‌که واردات از کشورهای آفریقایی به ایران محدود است یکی از معضلات این است که این کشتی‌ها برای برگشت اغلب بار به اندازه کافی ندارند.‌

وعده صادق، نماد قدرت ایران
عباس علی‌آبادی، وزیر صمت گفت: این نمایشگاه و اقدامات دیگری که دولت بعد از وعده صادق انجام داد نشان اقتدار کشور بود و فکر می‌کنم یکی از دلایل استقبال بی‌نظیر از نمایشگاه همین بود. وی همچنین بیان کرد: بازدیدکنندگان از این نمایشگاه می‌گویند مطمئن هستیم که شما قدرتمند هستید و ما به خاطر اقتدار شما آمده‌ایم.‌به گفته عباس علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان «هدف ما در این نمایشگاه این است که شناخت متقابلی صورت گیرد؛ از آنچه آنها می‌خواهند و آنچه ما داریم و آنچه ما می‌خواهیم به آنها معرفی کنیم.»